Wendbare gemeente in de toekomst, het nieuwe mantra
Hans Lammers
De moderne gemeente moet wendbaar zijn. Een wendbare gemeente heeft het vermogen om passend en tijdig in te spelen op opkomende kansen of bedreigingen. Zowel de uitvoerende organisatie als de sturende organisatie moet wendbaar zijn. Ten eerste moet de uitvoerende organisatie robuust, veerkrachtig en responsief zijn. Ten tweede moet de sturende gemeente flexibel, innovatief en adaptief zijn.
De wendbare gemeente is robuust
De gemeente heeft het vermogen om haar effectiviteit te behouden over een reeks van taken, situaties en condities. Missie en strategie geven richting voor handelen en experimenteren. Sturing vindt plaats op hoofdlijnen terwijl verantwoordelijkheden bij de uitvoerende niveaus liggen. De klant, en niet het proces, staat centraal bij de uitvoering van taken. Besluitvorming verloopt vlotter en is bovendien gedelegeerd (“power to the edge”).
De wendbare gemeente is veerkrachtig
De gemeente heeft het vermogen om te herstellen van, of anticiperen op ongeluk, schade, of een destabiliserende verstoring van de omgeving. Het grondbeleid in veel gemeenten kwam ten tijde van de kredietcrisis onder druk te staan. Gemeenten werden voor financiële huishouding minder afhankelijk van aankoop en verkoop van gronden terwijl ze in staat bleken via andere wegen hun financiën op orde te houden.
De wendbare gemeente is responsief
De gemeente heeft het vermogen om tijdig op een verandering in de omgeving te reageren. Informatie speelt hierbij een cruciale rol. Omgevingsinformatie is de basis voor het anticiperen, het data gestuurd werken. De omgeving waarin een gemeente moet functioneren laat zich echter kwalificeren als onzeker, slecht meetbaar, met onduidelijke doelen of belangenafwegingen. Denk hierbij aan nieuwe uitdagingen zoals de omgevingswet, burgerparticipatie of technische ontwikkelingen. Via de OODA-loop is de gemeente in staat snel en adequaat te reageren op veranderingen in haar omgeving.
De wendbare gemeente is flexibel
De gemeente heeft het vermogen om meerdere alternatieve paden te bewandelen om een doel te bereiken, en bovendien naadloos tussen deze paden te switchen. Prestatie indicatoren zijn de basis om te manoeuvreren naar verbeteringen.
De wendbare gemeente is innovatief
De gemeente heeft het vermogen om nieuwe dingen te doen, of bestaande dingen op een nieuwe manier. Ze maakt bijvoorbeeld gebruik maken van innovaties in het zorgdomein door gebruik te maken van domotica en zorg op afstand.
De wendbare gemeente is adaptief
De gemeente heeft het vermogen om haar digitale werkprocessen of organisatie te wijzigen. Ze is zodanig ingericht dat ze zich permanent verbeterd op basis van de PDCA cirkel. De gemeente maakt gebruik van dynamisch zaak management, waardoor processen en normen continu bijgesteld worden.
