Is een Enterprise Architect ook een Change Agent?

Onlangs is Tara Vester (MSc), de dochter van een van onze beste vrienden, geslaagd voor de studie Parttime Master in Management aan Nyenrode Business Universiteit. Geen sinecure en wij zijn erg trots op haar prestatie. Daarbij ben ik persoonlijk geïnspireerd geraakt door haar thesis. Daarin onderzoekt zij hoe Sustainability Change Agents taal inzetten om de cultuur van een organisatie positief te beïnvloeden en daarmee duurzaamheidsdoelen sneller te realiseren. Wat mij daarin opviel is dat de doelstelling (in haar geval sustainability) uiteindelijk onderdeel is geworden van het DNA van een organisatie. 

Als Enterprise Architect spreekt mij dit enorm aan. Immers, het doel van een Enterprise Architect is het vormgeven en transformeren van organisaties om zich aan te passen aan de steeds veranderende omgeving. Daarbij blijkt het ‘vormgeven’ relatief eenvoudig vergeleken met het ‘transformeren’. Het lijkt mij geweldig als ‘continu transformeren’ onderdeel zou worden van het DNA van een organisatie. 

Voor deze blog heb ik Tara’s thesis vooral gebruikt ter inspiratie en om door te filosoferen op het onderwerp “Change Agent”. De vraag die ik mij daarbij heb gesteld is “Is een Enterprise Architect ook een Change Agent?”. Als context heb ik een organisatie voor ogen die zich heeft voorgenomen “onder architectuur” te willen werken. Laten we met dit in gedachten eens dieper ingaan op de vergelijking tussen de twee rollen.

Enterprise Architect: De Architect van de Toekomst

Een Enterprise Architect is als een traditionele architect die een blauwdruk ontwerpt voor een gebouw, maar in plaats van fysieke structuren gaat het hier om de organisatorische infrastructuur en processen van een bedrijf. De focus ligt op het creëren van een samenhangende en efficiënte organisatie- en informatie-infrastructuur die de bedrijfsdoelstellingen ondersteunen en toekomstige groei mogelijk maken.

Verantwoordelijkheden van een Enterprise Architect zijn:

• Ontwerp van de bedrijfsarchitectuur
  Het definiëren van de huidige en toekomstige staat van de organisatie, inclusief structuur, processen, gegevens, systemen en technologieën.
• Technologische innovatie
  Het identificeren en evalueren van opkomende technologieën die de bedrijfsprestaties kunnen verbeteren en de integratie van die technologieën faciliteren.
• Standaardisatie en compliance
  Het handhaven van standaarden en richtlijnen om de consistentie en naleving van regelgeving te waarborgen.
• Samenwerking met belanghebbenden
  Het communiceren en samenwerken met verschillende belanghebbenden binnen de organisatie om de architectuurstrategie af te stemmen op de bedrijfsdoelstellingen.

Change Agent: De Katalysator van Verandering

Een Change Agent is als een katalysator die veranderingen initieert en faciliteert binnen een organisatie. Ze zijn gericht op het inspireren van mensen, het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden en het cultiveren van een cultuur van continu leren en verbeteren.

Verantwoordelijkheden van een Change Agent zijn:

• Verandermanagement
  Het begeleiden van veranderingsprocessen binnen de organisatie, inclusief het identificeren van weerstand en het aanpakken van de oorzaken ervan.
• Leiderschapsontwikkeling
  Het coachen en trainen van leiders op alle niveaus van de organisatie om hen in staat te stellen effectief te navigeren door veranderingen.
• Cultuurtransformatie
  Het bevorderen van een cultuur van openheid, samenwerking en flexibiliteit die veranderingen ondersteunt en omarmt.
• Communicatie en betrokkenheid
  Het communiceren van de voordelen van verandering en het betrekken van medewerkers bij het veranderingsproces door middel van duidelijke communicatie en participatie.

De Synergie tussen Enterprise Architect en Change Agent

Uit het bovenstaande blijkt dat de focus en benaderingen van beide rollen verschillen maar ook dat ze elkaar aanvullen en versterken in het streven naar organisatorische transformatie. Waar Enterprise Architecten zich richten op het ontwerpen van de toekomstige staat en richting geven hoe daar te komen, focussen Change Agents zich op de menselijke kant van verandering door het aanpakken van culturele barrières, het inspireren van medewerkers en het creëren van een omgeving die veranderingen omarmt.

Een combinatie van deze rollen kan een krachtige synergie creëren waarbij organisatorische en technologische innovatie hand in hand gaan met organisatorische verandering. De ‘architect component’ levert de organisatie- en infrastructuur die nodig zijn voor vooruitgang, terwijl de ‘Change Agent component’ de acceptatie en adoptie van deze veranderingen stimuleert door middel van effectieve communicatie, betrokkenheid en leiderschap.

Is een Enterprise Architect daarmee ook Change Agent?

Mijn beleving is dat de rol van een Enterprise Architect al heel breed is. Het gaat over het begrijpen van de bedrijfsbehoeften, het ontwerpen van organisatorische en informatiekundige oplossingen en het richting geven aan en begeleiden van de benodigde veranderingen. In die zin speelt een Enterprise Architect een cruciale rol bij het faciliteren van veranderingen en het aansturen van/richting geven aan transformatie-initiatieven in een organisatie.

Als de Enterprise Architect daarnaast ook actief betrokken is bij het begeleiden van de veranderingsprocessen binnen de organisatie, het bevorderen van een cultuur van continue verbetering en het stimuleren van acceptatie van verandering bij belanghebbenden, dan vervult hij of zij ook de rol van een Change Agent.

Ik ervaar dat de omgeving van een Enterprise Architect wil dat deze ook Change Agent is. Echter de rol van Change Agent vraagt volgens mij specifieke aanvullende vaardigheden, ervaringen en mindset dan een Enterprise Architect doorgaans in zijn koffer heeft. 

En is de combinatie ook succesvol?

In haar onderzoek heeft Tara het Sustainable Culture Transformation Model geïntroduceerd een variatie op het Sustainable Market Transformation Model van Simons en Nijhof (2021). Hierin worden de transformatie zelf, de rol van de Sustainable Change Agent en de realisatie van een duurzame cultuur afgezet tegen de vier fases van duurzaam veranderen: Inception (initiëren), Competitive advantage (experimenteren), Pre-competitive collaboration (formaliseren) en Institutionalisation (doorleven). 

Mijn gevoel is dat Enterprise Architecten in de praktijk hooguit tot fase 3 (formaliseren) komen, maar dat fase 4 (doorleven) bijna nooit bereikt wordt. Kort door de bocht is mijn stelling dat dit ligt aan:

• Focus op inhoud boven de mens 
  Enterprise Architecten zijn vaak sterk gericht op het ontwerpen van technologische oplossingen en het definiëren van IT-infrastructuur. Hierdoor kunnen ze de menselijke aspecten van veranderingen verwaarlozen, zoals het begrijpen van weerstand bij medewerkers, het bevorderen van betrokkenheid en het creëren van een cultuur van verandering.
• Matige communicatie- en leiderschapsvaardigheden
  Succesvolle Change Agents moeten uitstekende communicators zijn en over sterke leiderschapsvaardigheden beschikken om mensen te inspireren en te motiveren tijdens veranderingsprocessen. Deze vaardigheden worden vaak van secundair belang gezien door Enterprise Architecten waardoor het voor hen moeilijk is effectief veranderingen door te voeren.
• Weerstand tegen verandering
  Verandering gaat vaak gepaard met weerstand van medewerkers en belanghebbenden. Enterprise Architecten zijn niet altijd in staat deze weerstand te identificeren, te begrijpen en daardoor ook niet effectief aan te pakken, waardoor veranderingsinitiatieven falen.
• Niet gericht zijn op cultuurtransformatie
  Duurzame verandering gaat verder dan alleen organisatie en technologie; het omvat ook het transformeren van de organisatiecultuur. Als een Enterprise Architect zich uitsluitend richt op technische aspecten en niet op het bevorderen van een cultuur van verandering en innovatie, kan dit het succes van veranderingsinitiatieven belemmeren.

Dit betekent niet dat alle Enterprise Architecten per definitie niet succesvol kunnen zijn als Change Agent; succes in beide rollen vereist wel een specifieke set vaardigheden, toewijding en een holistische benadering.  

Mijn persoonlijke conclusie?

Ik vraag mij af of je als Enterprise Architect de rol van Change Agent wel moet willen oppakken. De specifieke kenmerken van de twee rollen maken dat de kans erg klein is dat ze beide op het juiste niveau in één persoon aanwezig zijn. Het lijkt mij effectiever om als Enterprise Architect samen met een Change Agent de reis van de vier fases van duurzaam veranderen te bewandelen. Ieder vanuit zijn/haar eigen specialisme, maar wel als vier handen op een buik.

Wat denk jij mede Enterprise Architect, ben jij ook Change Agent?

Ben je geïnteresseerd geraakt in het onderzoek van Tara of heb je hier vragen over, dan ben je van harte uitgenodigd om contact met haar op te nemen via LinkedIn.