Werken onder architectuur, waarom zouden wij dat willen?

Vrijwel alle organisaties zijn regelmatig bezig met het bijstellen van de strategie en met veranderprogramma’s om de strategische doelen te realiseren. Maar hoe kom je nu van een strategie tot een veranderportfolio en bereik je dat voor alle organisatieonderdelen duidelijk is wat er voor hen gaat veranderen? Hoe bewaak je daarbij de samenhang tussen die veranderingen, met andere woorden, hoe zorg je voor een logische volgorde waarbij je onnodige re-work voorkomt? 

Bij een grote verbouwing van jouw huis schakel je een architect in. Dit doe je vooral omdat deze ervoor kan zorgen dat de verbouwing bouwkundig op de juiste manier en in de juiste volgorde gebeurt en dat het resultaat voldoet aan de wensen die je hebt. Bovendien komt een architect met ideeën waar je zelf misschien nog niet aan gedacht had en weet hij te voorkomen dat dingen over het hoofd gezien worden. Voor het doorvoeren van veranderingen in een organisatie is het ook logisch dat onder architectuur te doen. 

Het idee om te gaan ‘werken onder architectuur’ wordt echter niet altijd met open armen ontvangen. Sommigen hebben al moeite met het woord ‘werken’, maar het bezwaar ligt vooral bij de term ‘onder architectuur’. Dit wordt nog wel eens opgevat alsof de afdeling Architectuur bepaalt wat er gaat gebeuren. Als manager of beleidsmedewerker weet je immers zelf wel wat er moet veranderen. Daar heb je geen architect voor nodig, denk je. Je hebt immers bedrijfskunde gestudeerd of vind jezelf een ervaren en pragmatisch bestuurder en manager die meteen de oplossing ziet voor alle problemen.

‘Onder architectuur’ wordt ook nog wel eens geassocieerd met moeilijk, langdurig, bureaucratisch en onnodig remmend. “Wij zijn maar een kleine organisatie.” of “Het gaat toch goed zoals wij het nu doen?” en vooral “Wij hebben haast!” zijn bekende argumenten om de architectuurafdeling niet in te schakelen. 

Architectuur heeft de meeste meerwaarde in grote organisaties omdat daar vaak veel veranderingen parallel plaatsvinden. Een (enterprise) architect heeft meestal meer overzicht dan individuele projectleiders met een projectscope. In een kleine organisatie is echter ook zinvol om vanuit een architectuurperspectief naar veranderideeën te kijken. Management voelt zich nog wel eens aangevallen als je aangeeft dat Architectuur de organisatie kan verbeteren. Je hoeft echter niet ziek te zijn om beter te worden. Vanuit Lean en Six Sigma hebben wij geleerd dat er dikwijls veel verbeterd kan worden als je streeft naar continu verbeteren van de performance van jouw organisatie. Bovendien neemt door de toenemende regeldruk het belang toe dat in verandertrajecten nauw samengewerkt worden door de disciplines Informatiemanagement, Risk- en Compliancy Management, Security, Privacy, Inkoop en Architectuur. Het gaat hierbij vooral om de juiste dingen te doen en de dingen juist te doen, rekening houdend met de strategie.

Ik spreek meestal van ‘werken met architectuur’, wat een combinatie is van ‘werken onder architectuur’ en ‘samenwerken met architectuur’. Het gaat immers om gebruik te maken van de competenties van architecten bij het realiseren van strategische doelen. Bovendien klinkt het wat vriendelijker. En als mensen problemen hebben met het woord ‘architectuur’ als werkwijze of ‘doelarchitectuur’ als inrichting om naar toe te werken, dan kun je ook andere termen gebruiken. Je kunt bijvoorbeeld ook zeggen dat je de strategische doelen in een samenhangende aanpak wilt realiseren of dat je verandermanagement wilt professionaliseren. Een alternatief voor doelarchitectuur is ‘Target Operating Model’. 

Werken met architectuur is geen doel is zich. Het is een middel om gestructureerd en gericht aan doelen te werken. De waardepropositie, het rode klavertje vier in onderstaande afbeelding van de value stream, toont de waarde die architectuur levert aan stakeholders op het gebied van strategie, beleid en verandermanagement.

Wat wij onder strategie verstaan en wat wij bedoelen met zingeving en vormgeving wordt uitgelegd in de blog Strategie, wat kun je er mee? – Solventa.

Is een kleine serie blogs zal ik ingaan op de vijf ‘value stream stages’ die ik onderken in deze value stream. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van diverse frameworks en technieken die in de gereedschapskist van de enterprise-, business- en informatiearchitect te vinden zijn. De eerstvolgende blog is Strategie concretiseren.