AI als tool voor de architect: een kijkje in de gereedschapskist
Bas Baumann
De discussie over AI gaat vaak over ethiek, regie en impact op de business. Maar laten we het eens dichter bij huis houden: wat kan AI voor ons als architecten betekenen, in onze dagelijkse praktijk? Welke taken kunnen sneller, slimmer of zelfs leuker worden met behulp van AI? En hoe zorg je dat je niet de controle verliest, maar juist grip wint?
Van strategie naar praktijk
Architectuur wordt vaak geassocieerd met strategisch denken, lange termijn en abstractie. Maar het vak kent ook veel concrete, repeterende en arbeidsintensieve taken zoals:
- Documentatie bijhouden en up-to-date houden
- Modellen maken en consistent houden
- Patronen herkennen in complexe landschappen
- Analyses uitvoeren op applicaties, processen en data
- Presentaties en adviezen schrijven in verschillende vormen.
Veel van deze taken zijn tijdrovend, terwijl ze vaak gebaseerd zijn op bekende patronen en hergebruik van bestaande informatie. Precies daar ligt de kracht van AI. Niet als vervanger van onze denkkracht, maar als versneller en ondersteuner.
De AI-gereedschapskist van de architect
Hieronder een overzicht van AI-toepassingen die je als architect vandaag al kunt gebruiken, of binnenkort kunt verwachten in je werkomgeving:
- Tekstgeneratie: sneller tot de kern komen
Tools zoals ChatGPT, Claude of Copilot kunnen tekstsamenvattingen maken, rapportages herschrijven, scenario’s beschrijven of presentaties opstellen. Je kunt ze dus goed toepassen om conceptuele adviesdocumenten te genereren op basis van ruwe notities of modellen.
Let op! Altijd zelf blijven redigeren en controleren op accuraatheid en nuance.
- Modellering en visualisatie-assistentie
AI-geassisteerde EA-tools zoals Bizzdesign, LeanIX, Ardoq bieden nu functies voor automatische modellering, patroonherkenning en impactanalyses. Hiermee kun je een eerste applicatielandschap genereren op basis van een Excel-lijst of architectuurbeschrijving.
Let op! Modellen zijn slechts zo goed als de data die je invoert.
- Kennisontsluiting en patroonherkenning
AI kan grote hoeveelheden beleidsstukken, projectdocumentatie of architectuurrapporten analyseren op thema’s, inconsistenties of trends. Gebruik het om dubbele systemen of afwijkende standaarden te detecteren.
Let op! AI begrijpt geen context of politiek – wél datarelaties.
- Code- en scriptgeneratie
Voor technisch georiënteerde architecten is AI een hulpmiddel bij het genereren van scripts, queries of templates. Je kunt het dus gebruiken om automatisch scripts te genereren voor datavalidatie, integraties of visualisaties.
Let op! Test alles grondig – AI kan foutieve syntaxis of onveilige patronen genereren.
- Klankbord en inspiratiebron
AI kan fungeren als sparringpartner voor ideeën, risico’s of oplossingsrichtingen. Hiermee kun je snel verschillende oplossingsrichtingen verkennen voor een migratievraagstuk of beleidskeuze.
Let op! AI heeft geen ervaring – het biedt opties, geen oordelen.
AI als assistent, niet als architect
Zoals in mijn vorige blog aangegeven is AI geen bedreiging voor ons vak. Maar het is ook geen vervanging van onze expertise, oordeelsvorming en contextkennis. De meerwaarde zit in de combinatie: AI neemt werk uit handen, zodat wij meer tijd en ruimte hebben voor dialoog, richting geven en het verbinden van belangen.
De AI-assistent is altijd beschikbaar, werkt snel en wordt steeds slimmer. Maar jij als architect blijft degene die het speelveld overziet, belangen weegt en keuzes verantwoord. De gereedschapskist is gevuld – het is aan ons om ermee te leren werken.
Welke AI-tool heb jij al eens ingezet in je werk als architect – en met welk resultaat?
