Architect als de nieuwe ontwikkelaar

Met talen voor semantiek en agenten zal de IT-wereld twee ontbrekende schakels in de evolutie naar Kunstmatige Intelligentie invullen. Het einddoel is het creëren van autonome intelligente componenten. Het middel is een model gedreven architectuur, ondersteund met robots. Het is de architect die deze nieuwe wereld gaat scheppen, niet in zeven dagen, maar wellicht wel in zeven jaar.

Binnen afzienbare tijd wordt het huidige Web 2.0 opgevolgd door Web 3.0 van het semantische web. Door de inhoud van de informatie op het web meer en beter te duiden in nieuwe talen als RDF en OWL, overbruggen we stap voor stap de semantische kloof die ons van de digitale werkelijkheid scheidt. Op dit moment is deze semantiek al implementeerbaar in technologie, zoals NoSQL Triplestores. Het proces is langdurig, want betekenis hangt niet alleen af van de woorden die we gebruiken, maar ook van welk gedrag ze teweegbrengen.

Als we de componenten ook nog in bepaalde dingen laten geloven (beliefs), bijvoorbeeld dat het milieu belangrijk is, ze verlangens geven (desires), bijvoorbeeld het verlangen om, daar waar het past, groene producten te kiezen, en ze op basis van die verlangens doelen laten nastreven (intensions), bijvoorbeeld om minstens 20 procent van ons geld (of bitcoins) aan groene producten uit te geven, dan leven we in de wereld van Web 4.0, van de intelligente, autonome en samenwerkende agenten. Agenten onderhandelen met elkaar om hun doelen te bereiken. Het resultaat van onderhandeling is een contract. Dit contract is niet alleen, of juist zelfs niet, gebaseerd op financiële criteria, maar kan ook afspraken bevatten over bijvoorbeeld carbon footprint. Een waterdicht mechanisme voor contractmanagement tussen agenten is de blockchain.

De IT-gemeenschap is een collectief met maar een beperkte capaciteit om zich nieuwe inzichten eigen te maken, laat staan ze goed toe te passen. Zo vindt het IT-collectief het top-down – met stapsgewijze commando’s – besturen van lokale simpele eenheden gemakkelijker dan het instrueren en faciliteren van een verzameling decentrale, autonome experts die al samenwerkend een probleem oplossen. De IT-gemeenschap beschikt over het algemeen over uitmuntende analytische skills, maar laat het afweten als het op de synthese processen aankomt. Juist voor deze processen is een architectuurfunctie onontbeerlijk.

Bij het bedrijf Odico bouwen architecten huizen met behulp van robots. Robot technologie zal ertoe bijdragen dat architecten, zonder tussenkomst van aannemers en bouwbedrijven, hun eigen huizen kunnen realiseren. Ook digitale architecten zullen agenten met behulp van robots op basis van een model gedreven aanpak gaan ontwikkelen. Hierdoor zal binnen de architectuur een transitie plaatsvinden van dienstverlening naar het leveren van producten, te weten agenten. Dit als antwoord op de aannemer, die in het verleden maar al te vaak in de schoenen van de architect ging staan. Met robots is de architect in staat om op een goedkope wijze complexe intelligentie toe te voegen aan software componenten. Dit heeft grote gevolgen voor het proces van softwareontwikkeling.

Uiteindelijk zullen robots in staat zijn deze intelligentie zelfstandig uit te breiden en te verfijnen. Wanneer deze ontwikkeling volgens de wet van Moore plaatsvindt, zal kunstmatige intelligentie die van de mens al rond 2025 overstijgen. Dit kan betekenen dat vanaf dat moment de wereld onbegrijpelijk wordt voor mensen (technologische singulariteit). Het risico bestaat dat we autonomen creëren die al of niet namens ons bedriegen, bedreigen en aanslagen plegen op andere agenten, of mensen. En dat honderdduizend keer zoveel en zo snel als nu gebeurt. De architect moet zorg dragen voor stringente omgangsregels en een digitale rechtstaat om dit doemscenario te voorkomen.