Nieuw denken is nodig

Inleiding

Solventa heeft de tien architectuurprincipes van “De gemeente in de toekomst” gepresenteerd. In deze blog nemen Jules de Ruijter en ik je graag mee in het principe “Nieuw denken is nodig”.

Het document met de tien architectuurprincipes kunt u downloaden op onze kennisbank onder publicaties.

Nieuw denken is nodig – De veranderende rol van de gemeente vereist nieuwe vaardigheden.

In eerste lezing klinkt het wellicht wat aanmatigend om te stellen dat ‘nieuw denken nodig is’ als principe. Toch hebben we er voor gekozen dit in de serie van 10 principes op te nemen. Belangrijke reden is dat we met een grote groep betrokkenen redelijk op hetzelfde moment een stap in ons denken moeten maken. De beloften die ‘de gemeente in de toekomst’ doet wordt eerst bewaarheid als de gemeente digitaal is, verbonden is en wendbaar is. Het vraagt op dit moment, aan de vooravond van de route naar digitaal, verbonden en wendbaar heel wat van ons verbeeldingsvermogen om de kracht van deze toekomst in te zien.

De rol van de gemeente verandert in hoog tempo:

• Burgers en bedrijven verwachten digitale dienstverlening op het moment dat het hen uitkomt
• Gemeenten werken – in verschillende rollen – samen met andere gemeenten, partners, burgers en bedrijven.
• Processen van de gemeente zijn onderdeel van ketenprocessen met partners.
• Gemeenten besteden veel taken uit en vervullen de regierol – een rol die kennis van de inhoud en kennis van regie vereist – in de eigen organisatie en als opdrachtgever naar leveranciers.
• In het sociaal domein is een omslag ingezet van denken vanuit regels naar denken vanuit de bedoeling.
• Datagedreven werken, ‘digital twins’, digitalisering, cloud computing en ontwikkelingen als common ground zorgen voor ingrijpende wijzigingen in het IT landschap van de gemeente.

Uiteraard zijn een aantal aspecten te typeren als een doorontwikkeling van organisatie, proces en/of informatievoorziening en kunnen we daar de toekomst van schetsen. Volgens ons inzicht geldt voor een groter deel van deze aspecten dat we die schets van de toekomst pas echt doorzien en doorgronden als we anders gaan denken over de samenhang tussen en de impact op organisatie, proces en informatievoorziening. Deze veranderingen stellen dus andere eisen aan de gemeente. Dit anders denken kan niet voorbehouden blijven aan transitiemanagers of programmaleiders. De gemeentelijke organisatie moet met nieuw denken ‘doordrenkt’ worden, evenzeer in relatie met haar commerciële- en overheids-ketenpartners.

Bij een principe horen altijd een aantal implicaties waarmee de gevolgen voor de organisatie beschreven worden. Bij dit principe zijn die implicaties minder ‘hard’ en meer context afhankelijk. Nieuw denken kan gestimuleerd worden door bijvoorbeeld:

• Herontwerp van processen om gebruik te maken van de mogelijkheden van digitale technologie en processen te digitaliseren (versus automatiseren).
• Samenwerken in ketens en regie voeren worden essentiële vaardigheden voor de gemeente en vereisen andere vaardigheden dan ‘zelf doen’.
• De behoefte achter de vraag van de ‘burger’ en de ‘ondernemer’ kennen en daarop inspelen met maatwerk oplossingen.
• Het delen van informatie over de overzienbare toekomst, het opleiden van mensen
• Het in andere – nieuwe – verbanden en vormen laten samenwerken van mensen – samenwerking met partners, ondernemers en burgers – zoals co-creatie en participatie.
• Het anders plaatsen van mensen of anders organiseren van mensen in formele maar ook informele en/of virtuele teams.
• Het verjongen van teams.
• Kennis van moderne IT en experimenteren en innoveren door ‘samen te organiseren’.

Conclusie
De rol van de gemeente verandert, de veranderingen vinden plaats op meerdere gebieden tegelijkertijd en raken zo de hele gemeente. De contouren van de toekomstige situatie zijn helder, maar er is geen concreet ontwerp. Duidelijk is dat de veranderingen veelomvattend zijn, op elkaar ingrijpen en dat het tempo van de veranderingen toe zal nemen.

Andere vaardigheden en kennis van de gemeente, medewerkers, partners en leveranciers zijn vereist zodat de gemeente snel en effectief kan anticiperen en reageren op de veranderingen.

Elke organisatie die stappen wil zetten richting de ‘gemeente in de toekomst’ adviseren wij hier adequaat aandacht aan te geven.