Informatie architect en/of analist?

Bij Solventa ontvangen wij dagelijks verzoeken voor hulp bij architectuurvraagstukken. Soms is het voor ondersteuning bij het professionaliseren van de architectuurfunctie, andere keren voor het helpen uitwerken van een Enterprise architectuur en geregeld ook om tijdelijk een architectuurteam met kennis en kunde te versterken. Voor die laatste categorie zoekt men vaak een informatie architect. Wat opvalt is dat men daarbij regelmatig taken en vaardigheden van een informatie analist vraagt. In mijn blog “Erosie van het begrip architect” heb ik hier al even bij stil gestaan.

Onlangs kwam dit onderwerp weer aan de orde. Bij een groot regionaal ziekenhuis hebben verschillende mensen mij benaderd met vragen waarin de rol- en taakverdeling van informatie analisten en informatie architecten centraal stond. Men vroeg zich af of beide functies samengroeien tot één? Dat is een interessante vraag waar ik hieronder graag op in ga.

Het verschil tussen Informatie architect en Informatie analist

Het lijkt soms lastig om het verschil tussen een informatie architect en een informatie analist te duiden. Het is ook niet zwart/wit, het is genuanceerd. Maar in principe komt het neer op een verschil in breedte, diepte en lengte. In de afbeelding hieronder heb ik getracht dit inzichtelijk te maken waarbij de rol van de architect van links naar rechts afneemt en de rol van analist juist toeneemt.

Breedteverschil tussen een Informatie architect en een Informatie analist

Het aandachtsgebied van een informatie architect is bedrijf breed waar een informatie analist zich doorgaans richt op een specifiek bedrijfsdomein of informatiegebied. Een security architect (een informatie architect rol) stelt bijvoorbeeld de kaders voor het hele bedrijf terwijl een informatie analist ‘Zorg’ zich richt op de processen en informatievoorziening voor bv. radiologie in een ziekenhuis.

Diepteverschil tussen een Informatie architect en een Informatie analist

Hoewel beide taken hun eigen diepgang kennen gaat het hier om de diepgang van de ‘businesskennis’. De informatie analist heeft veel meer detailkennis van processen en systemen van het specifieke domein dan een informatie architect. De architect kent uiteraard de belangrijkste kenmerken van de verschillende bedrijfsdomeinen om goed geïnformeerd bedrijf brede kaders te kunnen stellen. Beide functies maken ontwerpen met ook hier een verschil in diepgang. Een informatie architect maakt soms slechts een schets (van de toekomst) terwijl een informatie analist een detail ontwerp maakt van een specifieke vraagstuk/oplossing.

Lengteverschil tussen een Informatie architect en een Informatie analist

Met lengte bedoel ik de blik op de horizon waarmee men werkt. Een architect hoort een paar stappen voor de troepen uit te lopen. Wat zijn de bewegingen op de lange termijn? Waar wil het bedrijf over 5 of 10 jaar staan? Welke (technologische) ontwikkelingen zijn daarbij belangrijk en hoe gaan die in de nieuwe werkelijkheid ingezet worden? Hoe ziet de transformatie eruit? Transformeren betekent doorgaans ‘de winkel open houden tijdens de verbouwing’. De bedrijfscontinuïteit is daarbij van cruciaal belang. De analisten richten zich daarom veelal op de periode tot 3 jaar en zorgen ervoor dat de bedrijfsdomeinen altijd het werk goed kunnen uitvoeren. Analisten en architecten werken samen bij het ontwerpen van de nieuwe werkelijkheid, maar de blik van de architect ligt ets verder in de toekomst dan die van de analist.

Zijn Informatie analist en Informatie architect naast elkaar nodig?

Dat hangt af van de complexiteit van de omgeving waarin je moet werken. In grote organisaties met veel business domeinen, grote geografische spreiding en een uitgebreid applicatielandschap zal dit anders zijn dan bij een hightech startup of een lokaal opererende onderneming. Naarmate de dynamiek en volume van het werk toenemen neemt de noodzaak om de functies te splitsen ook toe. Daarnaast moet je je afvragen of het redelijk is te verwachten dat één person beide functies kan uitvoeren. Informatie analisten zonder architectuurtraining zullen het lastig hebben, het is tenslotte een ander vak. Architecten die hun carrière zijn begonnen als analist nemen die kennis en kunde mee. Maar voor architecten met een andere achtergrond is het niet vanzelfsprekend om de rol van analist in te vullen. Of beide functies nodig zijn hangt dus af van de complexiteit van de omgeving en de kennis, capaciteiten en ervaring van de personen in kwestie.

Moet je architectuur/analyse functies combineren?

Hiervoor moet je weten wat de organisatie enerzijds van de “analist” en anderzijds van de “architect” verwacht en welke waarde men uit die functies wil halen. Gaat het om de inhoudelijke discussie over informatie, proces en functionaliteit of om inzicht en overzicht om richting te geven aan veranderingen en transformaties. In het eerste geval levert een analist doorgaans meer waarde, maar in het tweede geval zal dit eerder een architect zijn. Geregeld zoeken opdrachtgevers naar ‘een ervaren analist die ook enige architectuur taken op zich kan nemen’ of juist ‘een architect die ook analist taken kan uitvoeren’, een combinatiefunctie dus. Het gevaar hierbij is dat je altijd concessies doet. Dat hoeft niet fout te zijn, maar onderzoek dan wel de volgende vragen:

• Krijgen ‘architectuur’ en ‘analyse’ wel voldoende aandacht? Zo niet, dan is de architectuur mogelijk niet voldoende doordacht en is in een analyse onvoldoende diepgang bereikt. Is de koers die we varen dan nog wel goed? Past de oplossing die we implementeren ook echt?
• Is het voor iemand wel mogelijk om de belangen van beide taakgebieden goed gescheiden te houden? Kan men herhaaldelijk en consistent blijven schakelen tussen de belangen van architectuur en die van analyse? Lopen we het risico dat men zaken onbedoeld vermengd?
• Met een ‘architecten pet’ op bedien je andere stakeholders en vertegenwoordig je andere belangen dan met de ‘analisten pet’. Kan dit wel? Zijn gemaakte keuzes dan nog zuiver?
• Ook moet je kijken of iemand wel gelukkig wordt in zo’n combinatie rol. Wat bedoelt men bijvoorbeeld met ‘enige’ architectuur of analist taken? Voor je het weet is het vlees noch vis! Tegelijk kun je stellen dat het door de diversiteit juist heel leuk kan zijn.

Een combinatiefunctie kan onder bepaalde omstandigheden dus wel, maar wees daarbij altijd heel kritisch.